Dunyo bo‘ylab davom etayotgan va yangi zo‘ravonlik mojarolari dunyo hamjamiyatining tinchlik o‘rnatish va 16-maqsadga erishish harakatlariga putur etkazmoqda. Insoniyatning to‘rtdan bir qismi mojarolardan zarar ko‘rgan hududlarda yashaydi va 2022- yil o‘rtalariga kelib dunyo bo‘ylab 100 milliondan ortiq odam majburiy muhojirlarga aylandi, bu o‘n yillik ko‘rsatkichdan ikki baravar ko‘pdir. Fuqarolar, shuningdek, adolat, asosiy xizmatlar va huquqiy kafolatlardan foydalanish imkoniyatiga ega bo‘lishda muammolarga duch kelishmoqda. Bundan tashqari, tarkibiy adolatsizlik va tengsizlikning namoyon bo‘lishi va inson huquqlari sohasida yuzaga keladigan muammolar tinch va ochiq jamiyatni barpo etishni tobora erishib bo‘lmaydigan maqsadga aylantiradi. 2030- yilga kelib 16-maqsadga erishish uchun ishonchni tiklash va muassasalarning hamma uchun adolatni kafolatlash qobiliyatini mustahkamlash va barqaror rivojlanishni rag'batlantirish uchun o‘zgarishlarni amalga oshirishga ko‘maklashish choralarini ko‘rish kerak.
2021- yilda dunyoda 458 mingga yaqin odam qotillik qurboni bo‘ldi — bu so‘nggi 20 yil ichida eng ko‘p qurbonlar soni. 2021- yilda qotilliklarning sezilarli darajada ko‘payishi qisman COVID-19 cheklovlarining iqtisodiy oqibatlari, shuningdek, bir qator mamlakatlarda banditizm va ijtimoiy-siyosiy zo‘ravonlikning kuchayishi bilan bog'liq bo‘lishi mumkin. Qotillik darajasi 100 ming kishiga 5,8 ni tashkil etdi, bu 2015- yilga nisbatan bir oz past (100 ming kishiga 5,9).
2021- yilda dunyodagi mahbuslar soni 11,2 million kishini tashkil etdi. Barcha mahbuslarning taxminan 3,4 millioni hukm chiqarilgunga qadar hibsga olingan shaxslardir va 2015-2021 yillar oralig'ida barcha mahbuslar orasida ularning ulushi taxminan 30 foizni tashkil etdi.
Mustaqillikka erishganimizdan so‘ng, mamlakatimiz rahbariyati inson huquqlari va manfaatlarining oliy qadriyatlari bo‘lgan huquqiy davlatga asoslangan demokratik davlat barpo etish yo‘lini e’lon qildi. Davlat boshqaruvi sohasidagi islohotlar, davlat hokimiyatining ochiqligi va hisobdorligini ta’minlash, sud mustaqilligini mustahkamlash va fuqarolik jamiyatini rivojlantirish bosqichma-bosqich amalga oshirildi.
Korrupsiyaga qarshi kurash masalasi O‘zbekistondagi jiddiy muammo bo‘lib qolmoqda, bu Transparency International korrupsiyani qabul qilish indeksida ham qayd etilgan (2020-yilgi ma’lumotlarga ko‘ra 180ta mamlakat orasida 146-o‘rinni egallagan). Bundan tashqari, Birlashgan Millatlar Tashkilotining elektron hukumatni rivojlantirish indeksida O‘zbekiston 2020-yilda 193 mamlakat orasida 87-o‘rinni egalladi.
2016-2017-yillarda O‘zbekistonda davlat boshqaruvi tizimida keng qamrovli islohotlar boshlandi. Davlat boshqaruvi tizimini takomillashtirishning muhim elementlaridan biri bu o‘zaro samarali muloqotda bo‘lgan malakali, mustaqil va foydali institutlarni, professional davlat xizmati tizimini, korrupsiyaga qarshi kompleks dastur va tashabbuslarni, shuningdek faol fuqarolik jamiyatini yaratishdir.
Milliy vazifalar
16.1-vazifa. Zo‘ravonlikning barcha turlari tarqalishini qisqartirish va ushbu hodisa sababli o‘lim ko‘rsatkichlarini kamaytirish.
16.2-vazifa. Bolalar va ayollarga nisbatan zo‘ravonlikning barcha turlarini tugatish.
16.3-vazifa. Qonun ustuvorligiga ko‘maklashish hamda barcha uchun odil sudlovdan foydalanish bo‘yicha teng imkoniyatlarni ta’minlash.
16.4-vazifa. 2030- yilgacha noqonuniy pul va qurol-yarog‘ oqimlarini jiddiy ravishda qisqartirish, o‘g‘irlangan aktivlarni izlab topish va qaytarish bo‘yicha ishlarni jonlantirish, uyushgan jinoyatchilikning barcha shakllariga qarshi kurash olib borish.
16.5-vazifa. Korrupsiya, ekstremizm va poraxo‘rlik ko‘lamlarini ularning barcha shakllarida jiddiy ravishda qisqartirish.
16.6-vazifa. Boshqaruvning barcha bosqichlarida davlat organlarining samaradorligi, hisobdorligi va shaffofligini oshirish.
16.7-vazifa. Boshqaruvning barcha bosqichlarida qarorlarni tayyorlash va qabul qilish jarayonida fuqarolar, tadbirkorlik subyektlari hamda fuqarolik jamiyati tashkilotlarining ishtirokini kengaytirish.
16.9-vazifa. 2030- yilgacha barcha uchun yuridik bir xillikni, shu jumladan, tug‘ilishni qayd etishni ta’minlash.
16.10-vazifa. Fuqarolarning axborotga bo‘lgan huquqini amalga oshirishlari uchun davlat hokimiyati va boshqaruvi organlarining axborot oshkoraligini kuchaytirish hamda fuqarolarning asosiy erkinliklari himoyasini ta’minlash.
16.a-vazifa. Zo‘ravonlikning oldini olish, terrorchilik, ekstremizm va jinoyatchilikning boshqa turlariga qarshi kurashish ishida milliy va xalqaro darajalarda hamkorlikni kengaytirish orqali tegishli milliy muassasalarni mustahkamlash.
Milliy ko'rsatkichlar
| № | MILLIY KO'RSATKICHLAR | 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 |
| 1 | Indikator 16.1.4. Qorong‘u tushgandan keyin yashash joyidagi hududda yolg‘iz yurganda o‘zini xavfsiz his qiladigan aholining ulushi. 7) | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | 90,0 | - |
| 2 | Indikator 16.2.1. So‘nggi bir oy mobaynida qaramog‘ida 1-17 yoshdagi bolalar bo‘lgan shaxslar tomonidan jismoniy jazo va/yoki ruhiy tajovuzga duchor bo‘lgan bolalar ulushi. 8) | ||||||||||||||||||||||||
| a) barcha bolalar; | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | 62,2 | - | |
| b) qiz bolalar; | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | 60,4 | - | |
| c) o‘g‘il bolalar. | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | 63,9 | - | |
| 3 | Indikator 16.6.1. Hukumat birlamchi xarajatlarining dastlabki tasdiqlangan byudjetga foizdagi nisbati, sektorlar kesimida (byudjet tasnifi kodlari yoki shunga o‘xshash toifalar bo‘yicha). 4) | - | - | - | - | - | 98,7 | 101,7 | 109,2 | 110,0 | 98,6 | 97,5 | 98,4 | 96,8 | 98,2 | 99,5 | 95,5 | 95,8 | 105,1 | 128,3 | 111,5 | 109,5 | 99,2 | 110,6 | 109,6 |
| 4 | Indikator 16.7.1.1. Davlat muassasalarida faoliyat yuritayotgan ayrim toifadagi (ayollar, mehnatga layoqatli yoshdan katta yoshdagi shaxslar, yoshlar) fuqarolarning ulushi: | ||||||||||||||||||||||||
| a) ayollar; | - | - | - | - | - | - | - | - | 60,0 | 60,4 | 60,2 | 60,0 | 60,3 | 60,1 | 60,8 | 61,0 | 60,6 | 59,8 | 59,5 | 60,2 | 60,8 | 60,6 | 61,4 | 61,1 | |
| b) mehnatga layoqatli yoshdan katta shaxslar; | - | - | - | - | - | - | - | - | 2,3 | 2,4 | 2,6 | 2,3 | 2,2 | 2,2 | 2,1 | 2,3 | 2,3 | 2,3 | 2,5 | 2,9 | 3,0 | 2,9 | 3,4 | 3,4 | |
| c) yoshlar (30 yoshgacha). | - | - | - | - | - | - | - | - | 33,1 | 32,1 | 31,6 | 31,7 | 31,7 | 30,9 | 30,6 | 30,0 | 29,2 | 29,1 | 29,0 | 27,9 | 27,1 | 24,5 | 22,3 | 21,5 | |
| 5 | Indikator 16.9.1. Fuqarolik organlarida tug‘ilishi ro‘yxatga olingan besh yoshgacha bo‘lgan bolalarning ulushi, yoshi bo‘yicha. 6) | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | 100,0 | - |
| 6 | Indikator 16.10.2. Fuqarolarning axborot olish kafolatlarini ta’minlovchi normativ-huquqiy hujjatlar ro‘yxati. | Mavjud | Mavjud | Mavjud | Mavjud | Mavjud | Mavjud | Mavjud | Mavjud | Mavjud | Mavjud | Mavjud | Mavjud | Mavjud | Mavjud | Mavjud | Mavjud | Mavjud | Mavjud | Mavjud | Mavjud | Mavjud | Mavjud | Mavjud | Mavjud |
| 7 | Indikator 16.a.1. Parij prinsiplariga muvofiq, xalqaro mexanizmlarda belgilangan tartibda akkreditatsiyadan o‘tkazilgan inson huquqlari milliy institutlari (Global alyans, inson huquqlari milliy institutlarining Yevropa va Osiyo tarmoqlari va hokazolar) mavjudligi. | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | Mavjud | Mavjud | Mavjud | Mavjud |
4) Yalpi ichki mahsulot hajmi 2010-2020 yillar uchun qayta baholab chiqilganligi sababli ma’lumotlar qayta hisoblangan
6) MICS kuzatuvi natijalari
7) MICS kuzatuvi natijalari bo‘yica 15-49 yoshdagi ayollar hisobga olingan
8) MICS kuzatuvi natijalari bo‘yica 1-14 yoshdagi bolalar hisobga olingan
