2011-yilda 41ta mamlakat suv bosimini boshdan kechirdi (ichimlik va maishiy ehtiyojlar uchun sifatli suv yetishmovchiligi), ulardan 10tasi qayta tiklanadigan toza suv ta’minotini tugashiga yaqin va endi muqobil manbalarga tayanishi kerak. Qurg‘oqchilik va cho‘llanishning kuchayishi vaziyatni yanada og‘irlashtirmoqda. Taxminlarga ko‘ra, 2050-yilga kelib, har to‘rt kishidan kamida bittasi suv tanqisligi ta’sirini boshdan kechiradi.
2030-yilga qadar xavfsiz va arzon ichimlik suvidan umumiy foydalanishni ta’minlash uchun yetarli bo‘ladigan infratuzilmalarga investitsiyalarni jalb qilish, barcha darajadagi sanitariya va gigiyena yaxshilash talab qiladi. Suv tanqisligidan kelib chiqadigan muammolarni kamaytirish uchun o‘rmonlar, tog‘lar, botqoq yerlar va daryolar kabi ekotizimlarni himoya qilish va tiklash zarur. Ayniqsa suvdan foydalanish masalalarida xabardorlikni oshirish muhimdir. Suvni tortib olish va drenajlash sohasidagi innovatsion texnologiyalarni rivojlantirish, shuningdek, qayta ishlatiladigan suv ulushini va nafaqat ichimlik uchun, balki texnologik hamda qishloq xo‘jaligi ehtiyojlari uchun uni tozalash sifatini yaxshilash orqali suvdan foydalanish samaradorligini oshirish mumkin. Aholining barcha qatlamlari uchun yangi texnologiyalarning iqtisodiy qulayligi muhim rol o‘ynaydi.
O'zbekiston yarim quruq mintaqada joylashgan davlat bo'lib, kerakli suv resurslarining 80 foizini daryolarning yuqori qismida joylashgan qo'shni davlatlardan oladi. Daryoning quyi qismida joylashgan O'zbekiston ikki asosiy transchegaraviy daryolar (Sirdaryo va Amudaryo) suvidan qishloq xo'jaligining ehtiyojlari uchun foydalanadi. Mamlakat sug'oriladigan dehqonchilikka juda bog'liq, bu yalpi ichki mahsulotning 17 foizini tashkil qiladi. Qishloq xo'jaligi to'g'ridan-to'g'ri va bilvosita O'zbekiston aholisining qariyb 40 foizini ish bilan ta'minlaydi va deyarli barcha asosiy ekinlarni sug'orishga bog'liq. O'zbekistonda yillik suv iste'moli o'rtacha 51 km3 ni tashkil etadi, shundan qariyb 46,8 km3 yoki 90 foizi qishloq xo'jaligida foydalaniladi.
Kelajakda suvga bo'lgan talabni baholash shuni ko'rsatadiki, bugungi kunda sug'orish va boshqa ehtiyojlar uchun suvga ehtiyoj to'liq qondirilmayapti va iqlim o'zgarishi sharoitida Markaziy Osiyoda suv resurslari taqchilligi sezilarli darajada oshadi. Amudaryo va Sirdaryoning drenaj havzalari ko'paygan taqdirda ham, suv hajmi o'sib borayotgan talabni qondirmaydi. Bu holda tanqislik 8 foizni tashkil etadi, xuddi shu zaxirada esa 15 foizni. Ammo oqim kamaytirilsa, kamomad 33 foizga etadi.
Rasmiy ma'lumotlarga ko'ra, shaharlarning 88 foizga yaqini va qishloq aholisining 79 foizi quvurlar orqali uzatiladigan suvdan foydalanish imkoniyatiga ega. Biroq, foydalanuvchilarning atigi 17 foizi doimiy foydalanish imkoniyatiga ega va 65 foiz foydalanuvchilar kuniga olti soatdan kam vaqt davomida suv olishadi. Vaziyat, ayniqsa asbob-uskunalarning uzilishlari tez-tez uchraydigan yoki umuman markazlashtirilgan suv ta'minoti tizimi mavjud bo'lmagan qishloq joylarda qiyin.
Markaziy ichimlik suvi ta'minotiga nisbatan markaziy shahar kanalizatsiya xizmatlaridan foydalanish imkoniyati cheklangan. Samarali qamrov darajasi 17 foizga baholanadi va taxminan 70 shahar bilan cheklangan. O'tgan asrning 70-80-yillarida qurilgan, u asosan eskirgan va yomon ahvolda. Oqova suvlarni tozalash hajmi ham keskin pasayib ketdi, bu ko'pincha ifloslantiruvchi moddalarni olib tashlashni qiyinlashtiradi.
Milliy vazifalar
6.1-vazifa. 2030- yilgacha barcha uchun toza ichimlik suvdan umumiy va teng huquqli foydalanish imkoniyatini ta’minlash.
6.2-vazifa. 2030- yilgacha tegishli sanitariya-gigiyena vositalaridan umumiy va teng huquqli foydalanish imkoniyatini ta’minlash, aholining ijtimoiy zaif qatlami ehtiyojlariga alohida e’tibor qaratish.
6.3-vazifa. 2030- yilgacha suv muhitining har qanday, jumladan, quruqlikdagi faoliyat natijasida ifloslanishini sezilarli ravishda kamaytirish hamda oqova suvlarni xavfsiz tarzda qayta ishlatish hajmini oshirish.
6.4-vazifa. 2030- yilgacha iqtisodiyotning barcha sektorlarida suvdan foydalanish samaradorligini sezilarli oshirish.
6.5-vazifa. 2030- yilgacha barcha darajalarda suv resurslarining kompleks, shu jumladan, zaruratga ko‘ra transchegaraviy hamkorlik asosida boshqarilishini ta’minlash.
6.6-vazifa. 2030- yilgacha suv bilan bog‘liq ekotizimlar, shu jumladan, tog‘lar, o‘rmonlar, suvli-botqoqli hududlar, daryolar, suvli qatlamlar va ko‘llarning qo‘riqlanishi va tiklanishini ta’minlash.
6.b-vazifa. Fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlarining suv xo‘jaligi va sanitariyani yaxshilash ishidagi ishtirokini qo‘llab-quvvatlash va mustahkamlash.
Milliy ko'rsatkichlar
| 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | ||
| 1 | Indikator 6.2.1. a) Xavfsizlik talablari amal qilgan holda tashkil etilgan sanitariya xizmatlaridan, b) sovun va suv bilan jihozlangan qo‘l yuvish qurilmasini qo‘shgan holda, foydalanadigan aholi ulushi. | ||||||||||||||||||||||
| a) xavfsizlik talablari amal qilgan holda tashkil etilgan sanitariya xizmatlaridan; | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | 97,6 | 95,5 | 95,9 | 92,7 | |
| b) sovun va suv bilan qo‘l yuvish moslamalaridan. | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | 95,3 | 97,1 | 99,6 | 96,2 | |
| 2 | Indikator 6.3.1. Xavfsiz tozalanadigan oqava suvlarning ulushi. | 75,7 | 83,0 | 85,1 | 87,1 | 86,6 | 88,1 | 88,7 | 89,8 | 81,9 | 84,4 | 86,5 | 86,6 | 93,1 | 92,5 | 92,6 | 93,5 | 94,1 | 92,2 | 93,3 | 92,1 | 92,4 | 92,2 |
| 3 | Indikator 6.3.2. Suvning ifloslanishi indeksi (SII). | 1,25 | 1,12 | 1,02 | 1,07 | 1,01 | 0,95 | 1,08 | 1,13 | 1,32 | 1,41 | 1,25 | 1,26 | 1,13 | 1,24 | 1,37 | 1,32 | 1,21 | 1,35 | 1,54 | 1,58 | 1,56 | 1,52 |
| 4 | Indikator 6.4.2. Suv resurslariga bosim darajasi: mavjud chuchuk suv zaxirasiga nisbatan foizda chuchuk suv olish. | 150,8 | 150,8 | 150,8 | 141,8 | 141,8 | 141,8 | 141,8 | 141,8 | 143,9 | 143,9 | 143,9 | 143,9 | 143,9 | 168,9 | 168,9 | 168,9 | 168,9 | 168,9 | 168,9 | 168,9 | 168,9 | 168,9 |
| 5 | Indikator 6.5.1. Suv resurslarini kompleks boshqarishni joriy etish darajasi (0 dan 100 gacha). | 40 | 40 | 40 | 40 | 45 | 47 | 47 | 47 | 48 | 49 | 48 | 48 | 48 | 48 | 45 | 45 | 45 | 45 | 49 | 49 | 49 | 55 |
